M 3 St. Machutus kerk Monster
Van het hier voorheen gelegen landgoed De Kruithof werd in 1791 een klein gedeelte bestemd voor de bouw van een kerkje van 17 meter lang en 8 meter breed. Het was een bijkerk van Poeldijk, gewijd aan bisschop Machutus. Het gebouwtje mocht volgens het akkoord van de Staten van Holland uiterlijk niet op een kerk lijken. In 1803 werd de kerk een zelfstandige statie. Met financiële steun van koning Willem I en rijkssubsidie volgde in 1831 de bouw van de huidige kerk met toren. Het is een zogenaamde Waterstaatskerk. In 1859 werd de kerk ingrijpend verbouwd en uitgebreid, waarbij ze haar tegenwoordige uiterlijk kreeg. Uit die tijd stammen onder meer de luiklok en het Machutusbeeld in de torennis. In 1927 werden de zijbeuken toegevoegd, naar een ontwerp van Jacobus Dessing.
In de tuin bevindt zich een lourdesgrot.
Na de Reformatie konden de mensen die katholiek waren gebleven alleen nog kerken in schuilkerken. Voor de Monsterse katholieken was de dichtstbijzijnde schuilkerk gelegen aan de Zwartendijk. In 1775 stelde dhr. Claes Willemsz Thoen zijn woonhuis beschikbaar om erediensten te houden.
Later in 1790 verkocht hij voor een symbolisch bedrag van fl 10 een stuk tuingrond gelegen aan de Choorstraat aan de “Roomsche Gemeente in en om Monster”. Op 7 september 1790 had de Staten van Holland toestemming verleend tot het bouwen van een ‘Roomsch Bedehuis’ maar wel met de restrictie dat het gebouw in uiterlijk aanzien niet op een kerk mocht lijken. Het gebouw werd al gauw te klein door het sterk stijgend aantal katholieken in Monster.
Pastoor Van Dinter zette de eerste stappen om een geheel nieuwe kerk te bouwen en eind 1831 werd de nieuwe kerk ingezegend door zijn opvolger pastoor Van Leeuwen.
Van 1858 tot 1860 onderging de parochiekerk nogmaals een ingrijpende verbouwing waarbij zij haar tegenwoordig uiterlijk kreeg onder de energieke leiding van pastoor Bauer. Er werden twee vleugels aangebouwd, de kleine toren vervangen door een grotere en bij deze verbouwing onderging het interieur flinke veranderingen. Er kwam een nieuw orgel, nieuwe communiebanken en per schip werden de nieuwe altaren uit Rijpwetering naar het Westland overgebracht. Tevens werd het kerkhof aangelegd en ommuurd.
In 1858 verscheen Maria aan een eenvoudig meisje in Lourdes waarna velen, ook uit Nederland, op bedevaart gingen naar Lourdes. Op initiatief van pastoor Bauer is er achter de kerk een Lourdesgrot nagebouwd en in 1877 in gebruik genomen waardoor de Mariaverering in Monster een flinke opleving kende.
Gerenommeerd zijn de twee grote glas-in-loodramen, geplaatst in 1888 en vervaardigd door Firma H. Geuer uit Utrecht. Een raam laat twee scènes zien uit het leven van bisschop Machutus waaraan de kerk haar naam dankt. Het andere raam refereert aan de geschiedenis van de Martelaren van Gorinchem waarop twee geestelijken uit Monster staan afgebeeld. De laatste opknapbeurt (2001) van het interieur vond plaats o.l.v. pastoor Van Mastwijk, het hele priesterkoor werd opgehoogd en totaal gerenoveerd, ingericht met nieuwe altaar meubelen, ontworpen door Gerard Smits.
