H29 Smederij en kerkgebouw
Vanaf 1659 was in het pand Prinsegracht 2 eeuwenlang een smid gevestigd. Aanvankelijk ging het om de familie Van Dop en vanaf 1808 om de familie Cranenburgh. In 1911 bouwde Johan Hendrik van Cranenburgh dit pand als zijn nieuwe smederij. In 1950 werd het pand verkocht aan de Vereniging van Vrijzinnige Hervormden te Honselersdijk. Deze vereniging was al in 1944 opgericht en had haar diensten eerst in een kleuterschool en later in een gymzaal. De behoefte aan een eigen kerkgebouw werd steeds groter en daarom werd de smederij gekocht. Na een grondige verbouwing leidde dominee Gram op 12 december 1950 de eerste dienst. In de kerkzaal is een toneelpodium aanwezig dat in de jaren 1950 werd gebruikt voor zogenaamde lekenspelen.
Smederij aan de Prinsegracht
De huizen aan de Prinsegracht zijn in 1650 gebouwd door Simon van Catshuijsen ter vervanging van een rij huizen die gesloopt werden voor de bouw van de huidige Nederhof. De gesloopte huizen werden weer opgebouwd noordoostelijk van de oude locatie met ruimte voor een vaart, de in 1675 gegraven Prinsegracht. Timmerman/wielmaker Gerrit Moerkerken kocht het nieuw gebouwde huis nummer 2 (huidige Prinsegracht nr’s 2 en 3).
De (toen) vijf huizen aan de Prinsegracht aan het einde van de zeventiende eeuw. In het tweede huis van links woonde timmerman Moerkerken.
De erfgenamen van Moerkerken verkochten het huis in 1659 aan smid Jan Pieters (van) Dop. Generaties lang zijn leden van deze familie van Dop eigenaar geweest van dit huis met de smederij. Vanaf 1808 was de smederij in handen van de familie Van Cranenburgh en zij bleven dat tot in de 20e eeuw.
Toen Johan Hendrik van Cranenburgh (geboren in 1883) in 1911 de zaak van zijn vader overnam, ging hij het groter aanpakken. Hij startte een ‘fabriek voor tuinbouwgereedschappen’. De vraag naar het reguliere smederijwerk nam af, maar tegelijkertijd groeide de tuinbouw hard en was er daardoor grote behoefte aan goede gereedschappen. Om dit te kunnen realiseren werd achter het huis, grenzende aan Achter de Bergen, een nieuwe smederij cq. fabriekshal gebouwd. Dit is het gebouw dat heden ten dage dienst doet als kerkgebouw.
Van smederij tot kerkgebouw
In 1944 werd in Honselersdijk een Vereniging van Vrijzinnige Hervormden (VVH) opgericht. Aanvankelijke kwamen de leden samen in een lokaal van de kleuterschool aan de Amalia van Solmsstraat en later in het gymnastieklokaal van de Openbare Lagere School aan de Molenlaan.
De behoefte aan een eigen gebouw deed zich steeds meer voelen. In 1950 kocht men daartoe de smederij/fabriekshal, die sinds 1942 in eigendom was van de firma Rodenburg, inclusief twee daarachter gelegen huizen aan de kant van de Prinsengracht.
Achter de Bergen in 1977, met tweede van rechts het kerkgebouw en achterin de straat de gebouwen van de firma Hogenboom.
Er kwam een bouwcommissie bestaande uit de heren M.C.C. Giltay, Jac. Knoppert en W. Schoonderwaldt. Het architectenbureau De Bok & De Boer uit Den Haag ging aan de slag en aannemer G. Hofman uit Maasdijk werd de verbouwing gegund. De acties om verder geld op tafel te krijgen zoals loterijen en bazaars bleven ondertussen doorgaan. De offervaardigheid en het enthousiasme was groot. Ook werden de handen bij de verbouwing zelf uit de mouwen gestoken
Dit alles leidde ertoe dat op 12 december 1950 ds. G.J. de Gram de eerste dienst in de nieuwe kerkzaal kon leiden. De Nederlands Hervormde Gemeente van Naaldwijk bood bij die gelegenheid een zeer oude Statenbijbel aan. Namens Hulp en Voorzorg werd de kerkzaal voorzien van een eikenhouten preekstoel en droeg het tevens zorg voor de verlichting. De architecten schonken twee psalmborden. Zo trad voor de Vrijzinnige Hervormden van Honselersdijk een nieuwe fase in.
Nu 73 jaar later bevindt het gebouw zich nog steeds in de oorspronkelijke staat met een kerkzaal, een bestuurskamer, een keuken en sanitair. In de loop der tijd zijn moderniseringen in het interieur aangebracht en kwam er bijvoorbeeld een liturgische tafel en een invalidentoilet. Als een paar bijzonderheden kunnen genoemd worden het ronde glas in loodraam in de voorgevel met de letters VVH en het feit dat de kerkzaal nog altijd over een klein toneelpodium beschikt indertijd aangebracht om zogenaamde lekenspelen op te voeren die in de vijftiger jaren van de vorige eeuw populair waren.
