D 2 Museum De Timmerwerf
Het dorp De Lier herbergt een klein maar bijzonder museum, dat de praktijk van het timmerleven door de jaren heen laat zien. Museum De Timmerwerf bevindt zich in een prachtig historisch pand dat dateert uit 1642. Delen ervan gaan zelfs terug tot het eerste kwart van de vijftiende eeuw, toen hier het ’Leien Huis’ stond: een stenen huis met leien op het dak. De oude werkplaats is nog helemaal intact en alles ademt de sfeer van vroeger tijden. De geur van zaagsel komt je tegemoet en het licht door de vele ramen strijkt over een lange oude werkbank, waar vroeger een tiental timmerlui aan stond te werken. De vaste collectie in de werkplaats en op de voorzolder omvat veel authentieke en soms eeuwenoude gereedschappen, die onmisbaar waren in het timmermansvak. De opeen-volgende eigenaren verzorgden ook het onderhoud van de molens en op de voorzolder hangen nog steeds mallen van onderdelen van een aantal molens uit de omgeving. De achterliggende achttiende eeuwse woning is ingericht in de stijl van omstreeks 1900, toen het laatste gezin hierin woonde. Een feest van herkenning voor veel bezoekers; vooral de bedsteden, keuken en kelder ontlokken verbaasde uitroepen.
Het leien huis
In 1642 kocht Jacob Pouwelszoon van Dijck midden in De Lier een pand. Hij wilde er een timmerzaak beginnen. Het pand was niet met stro maar met leien gedekt. Daarom heette het sinds jaar en dag ‘het leien huis’. Jacob moet goed verdiend hebben: het staat in de belastingkohieren bekend als een van de duurste huizen. Onze Jacob was een vaardig vakman: hij verbouwde het pand – toen al meer dan tweehonderd jaar oud – tot timmerzaak annex woonhuis.
Timmerzaak
Vanaf 1642 is er in de timmermanszaak onafgebroken getimmerd voor kleine en grote opdrachtgevers. De timmerman uit die tijd had ook zo’n acht molens uit de omgeving in onderhoud. Als timmerman Jacob een groot karwei had, vervoerde hij vanuit een slootje naast zijn huis de onderdelen zoals zware balken of roeden voor hooibergen en molens per schuit.
Woonhuis
In 1745 verkocht de weduwe van de toenmalige timmerman van den Bos de zaak aan Leendert van Baalen, maar zij bedong daarbij dat zij in het woonhuis daarnaast kon blijven wonen. Daarom bouwde Leendert een nieuw huis achter de timmerzaak. Vanuit de woonkamer leidde een deur naar de werkplaats.
In 1845 kocht Andries Bongaard uit Naaldwijk de zaak, die later door zijn zonen Willem en Andries en zwager Jan Koene werd overgenomen. Toen de zonen Bongaards overleden, zette Jan Koene in 1913 de zaak alleen voort. Na de dood van hun moeder in 1920 verlieten de achtergebleven kinderen Bongaards in 1923 het huisje, dat sindsdien nooit meer is bewoond. Kees Koene nam de zaak van zijn vader in 1977 over en is daarmee de laatste timmerman in het pand.
Restauratie Rijksmonument
In 1996 kocht de gemeente De Lier het pand en het bijbehorende erf. Ze stelde het ter beschikking aan de inmiddels opgerichte ‘Stichting De Timmerwerf’. Een jaar later kreeg het bijzonder mooie pand het predikaat van Rijksmonument. In 1998 begon de restauratie en binnen het jaar kon het museum worden ingericht en in 2000 worden geopend.
Timmermuseum
De unieke combinatie van een historisch gebouw en eeuwenlang gebruik als timmerzaak biedt de bezoekers een uniek kijkje in het verleden. De zaak was in de loop der jaren nauwelijks gemoderniseerd en veel oude authentieke timmer- en molenaarsgereedschappen waren perfect bewaard gebleven. Er hoefde aan de inrichting weinig veranderd te worden en het museum kon grotendeels volstaan met de collectie van de laatste eigenaar C. Koene, die ze in bruikleen heeft afgestaan.
Theeschenkerij De Bongaard
De oude houtloods achter het museum is omgebouwd tot koffie- en theeschenkerij. Hoewel de loods een halve meter is opgekrikt en de drie open zijden zijn dichtgebouwd¸is de oorspronkelijke vorm nog goed te herkennen. Omdat hier vroeger een boomgaard was gelegen en omdat de familie Bongaards jarenlang eigenaar is geweest van De Timmerwerf, is de naam ‘De Bongaard’ gekozen. De Bongaard is idyllisch gelegen aan het riviertje De Lee.
