P17 Herberg De Swaen
Een herberg met een lange geschiedenis, vanaf omstreeks het jaar 1700. Oorspronkelijk had deze herberg een gevel met een zadeldak, in 1792 stond op het uithangbord Uitspanning De Swaen. Rond 1900 werd een nieuwe voorgevel opgetrokken waarvan de bovenste helft resteert. De naam veranderde nogal eens met de kasteleins die er door de eeuwen de scepter zwaaiden. Paarden van de koetsjes en wagens van gasten werden verzorgd in een ruimte achter het cafébedrijf.
Sinds de jaren vijftig was de familie Van Bueren uitbater en veranderde de naam in Café ’t Westland. Poeldijkers vieren hier hun bruiloften en recepties. Er spelen kaartclubs. Condoleances en begrafenismaaltijden vinden hier plaats. In 2000 trad de familie Hartman aan en werd het partycentrum Vrienden en restaurant Eindeloos.
Geschiedenis van Eindeloze Vrienden
De Swaen rond het jaar 1700 (Collectie J. N. M. van Leeuwen, ‘Tussen De Swaen en Vrienden’, beknopte historie van een dorpsherberg).
Een van de oudste gebouwen in de Voorstraat in Poeldijk is al eeuwenlang een horecabedrijf. Poeldijk bestaat meer dan 800 jaar en in dit pand, waarin anno 2023 nog steeds een restaurant is gevestigd, bevond zich ruim 300 jaar geleden ook al een restaurant dat toen de naam De Swaen droeg, alleen keken we toen anders naar het begrip ‘restaurant’ en ‘horeca’ dan tegenwoordig.
Drie eeuwen geleden was het dorp slechts een schim van het hedendaagse. Alle verkeer moest door de Voorstraat, toen nog Heerenwegt geheten. Naast de Poeldijkers die hun spaarzame inkopen deden bij de plaatselijke uitbaters en het vee dat verplaatst moest worden gingen ook de koetsen en paarden van de koeriers en handelsreizigers door de Voorstraat. Bovendien legden schuiten aan in het haventje om de hoek bij de Vaart. Alle lieden, ook de schippers, die soms op doortocht waren van de in de 18e eeuw al vooraanstaande plaatsen ‘s-Gravenhage en ’s-Gravenzande, kwamen door Poeldijk en zochten een herberg om iets te nuttigen en hun paarden te laten verzorgen. Dat vonden zij in De Swaen, die ook wel een uitspanning werd genoemd. Aan de voorzijde, aan de Voorstraat, kon men iets gebruiken terwijl aan de achterzijde de paarden konden rusten en verzorgd werden. Door de jaren heen waren er verschillende kasteleins.
De Swaen rond 1900, met uithangbord. (J. N. M. van Leeuwen, ‘Tussen De Swaen en Vrienden’, beknopte historie van een dorpsherberg).
Of we de herberg een logement kunnen noemen waar dus ook overnacht kon worden is niet meer te achterhalen maar het zou niet vreemd zijn. Bekend is dat vele katholieken na de mis op zondagmorgen nog even in een naburig café een borreltje achterover pleegden te gooien. Dat zou hier ook op kunnen gaan want op loopafstand stond een katholieke kerk. In de loop der jaren is het uiterlijk veranderd.
Zo ging de entree van het midden naar links en later weer van links terug naar het midden. Ook de naam veranderde mee, De Swaen werd Café-restaurant Het Westland en dat werd weer Restaurant Vrienden en Eindeloos. Door de opkomst van de automobiel werden de stallen minder noodzakelijk, deze zijn dan ook na de tweede wereldoorlog afgebroken, eind jaren ‘50 is daar door A. van Bueren een feestzaal gebouwd. In de jaren zestig van de vorige eeuw is aan de rechterzijde een woning toegevoegd die in eerste instantie als slijterij dienstdeed maar later als restaurantzaaltje. Eind jaren zeventig werd een woning dáárnaast weer toegevoegd, waar zondagsavonds vele alleenstaande mannen een vorkje kwamen prikken.
1905, de gevel is veranderd en bovenop de tuitgevel is een zwaan geplaatst. (J. N. M. van Leeuwen, ‘Tussen De Swaen en Vrienden’, beknopte historie van een dorpsherberg)
De huidige uitstraling dateert uit de jaren ‘80 van de vorige eeuw, waarbij vermeld moet worden dat de bovenzijde van de klokgevel met het mansardedak van rond 1905 stamt. Tijden veranderen, het laatst toegevoegde deel is weer teruggebracht naar woningbestemming. Wat niet verandert zijn de herinneringen want bijna elke Poeldijker heeft er hier wel liggen: van trouwfeest, een zoveel jarig huwelijksfeest, het St. Ceciliafeest of de kaartclub, tot een koffietafel na een begrafenis.
Over de oorsprong van de naam De Swaen doen verschillende verhalen de ronde:
Swaen voert ieder kroeg,
So wel in dorp als stad,
Omdat hij altijd graag,
Is met den bek in `t nat!
De zwaan is o.a. het symbool van de eenzaamheid maar ook van trouw. Een rode vlag met een witte zwaan werd in de tijd van Jeroen Bosch gebruikt om een bordeel aan te duiden. In vroeger tijden was de herberg het enige horeca-etablissement in de verre omtrek. Goede zeden waren er vaak ver te zoeken en gezelligheid een ruim begrip. Men maakte er toen ook niet zo’n probleem van. Ik kan me voorstellen dat in de loop van de tijd de prostitutie verdween maar de zwaan bleef als aanduiding van het etablissement.
Bron: Tussen ‘De Swaen’ en ‘Vrienden’, Collectie J.N.M. van Leeuwen, en Wikipedia
